Overzicht woordverklaringen
Overzicht woordverklaringen
PS: pour aider nos amis francophones à traduire les remarques, il y a un lexique flamand-français et https://vlaemsch.site.voila.fr
A
aanborgersafstammelingen van oude families die in rechte lijn langs vaderlijke of moederlijke zijde in een recht gerechtigd zijn b.v. recht om zijn dieren te weiden in een aanpalend land.
amman
amman = oude benaming voor functie die in 19de eeuw burgemeester werd genoemd.
ammanie = gemeentehuis
Terug naar overzichtB
baanstlade
een baanstlade was een vuurslag dat bestond uit een lade, vuurkei, stuk staal en een tondel(lapje halfgebrand lijnwaad of andere stof dat snel vuur vatte) .
bannen
vrijstelling van drie roepen toegekend om twee redenen:
1. Omdat de vrouw in verwachting was en het hoog tijd was om te trouwen.
2. Omdat de roepen tijdens de advent of tijdens de vasten plaats hadden en dat was dan uiteindelijk om dezelfde reden
Als onder 1. want anders mocht je tijdens de advent of de vasten niet trouwen voor de kerk.
BEF muntwaarde
1830 189 BEF
1840 183
1850 199
1860 175
1870 173
1880 177
1890 195
jaar / waarde in BEF in 2001
Begrafenisdienst, kerkelijke
grote dienst met drie nocturnes of negen lezingen,
middelbare dienst met twee nocturnes of zes lezingen
kleine dienst met een nocture of drie lezingen (De Brpuwer J. Bijdrage tot de geschiedenis van de kerkelijke instellingen .. In het land van Aalst tussen 1621 en 1796 )
beste hoofd
van de nalatenschap van roerend goed moest het beste hoofd (een paar, koe, meub"elstuk) worden afgestaan of meestal afgekocht.
Bijzondere
"Biezondere" of "Bijzondere" is een eerder ongelukkige vertaling van het Franse "Particulier, particulière", wat gebruikt werd om mensen aan te duiden die konden leven zonder te behoren tot de categorieën van werknemers, vaklui, bedienden, ambtenaren, enz. Het zijn veelal mensen die van hun bezittingen konden leven, dus renteniers, of mensen zonder beroep.
Deze term is vooral in de negentiende eeuw te vinden.
Het vertalend woordenboek van Gallas geeft bij het Frans "particulier", als bijv. nw. inderdaad biezonder, eigen, merkwaardig enz., maar als zelfst. nw:ambteloos persoon, gewoon burger, particulier; dit is wat onder "bijzondere" moet verstaan worden als het als "beroep" bij iemand vermeld staat.
Misschien moeten we aan de verklaring van het woord bijzondere ruimer stellen dan het gegeven rentenier.
Een bijzondere is (afgeleid uit de betekenis uit de akten) iemand zonder inkomen uit een beroep dat maakte hem/haar ook speciaal, 'bijzonder' tegenover de anderen.
Kramers woordenboek geeft voor bijzonder: apart, afwijkend, niet algemeen.
Een overblijfsel daarvan vinden we na 1900 terug in de vermelding op de ID-kaart naast beroep namelijk 'zonder'.
Blijkbaar is “bijzondere" een typische woord van WestVlaanderen is. Dat wil in feite "rentenier" zeggen, en soort gepensionneerd, iemand die van zijn goederen leeft.
breuk
collier de corporation de Saint Sebastien , composé de douze panneaux à tritons et dauphins et reliés par des colonettes à balustres. En fibule, un médaillon gravé au saint Sébastien; à une chainette, l'oiseau et l'écu de la confrérie ainsi que trois arbalètes. (beschrijving van een breuk uit catalogus)
buitenpoorterschap
Naast de poorters die verbleven binnen de beschermde wallen van de stad, waren er ook lieden van buiten de stadswallen die het poorterschap verwierven; zij werden buitenpoorters genoemd. Aanvankelijk was de buitenpoorter verplicht drie maal per jaar 40 dagen in de stad te verblijven, in de periode van de grote feestdagen. In de kasselrij Kortrijk werd dit gebruik reeds in 1398 afgeschaft.
Poortersboeken en -lijsten. Vanaf 1540 moesten de buitenpoorters van de kasselrij Kortrijk jaarlijks drie stuivers betalen aan de graaf van Vlaanderen. Een ontvanger maakte elk jaar een lijst over van de personen die hun jaarlijks poortersrecht hadden betaald. De meeste van die lijsten bleven bewaard.
De lijsten zijn ingedeeld per roede en parochie. Binnen de kasselrij Kortrijk waren er vijf roeden: 1:Roede Harelbeke, 2:Roede Tielt, 3:Roede Menen, 4:Roede De Dertien Parochies en 5:Roede Deinze. De betaling van de drie stuivers moest plaatsvinden tussen 1 oktober en 30 november op straffe van verlies van het buitenpoorterschap, met als ergste gevolg het onderworpen zijn aan het issuwerecht en bij overlijden aan het beste kateel. Eveneens in 1540, dus tijdens de regering van keizer Karel, moest voortaan al wie het poorterschap of buitenpoorterschap wenste te verwerven en dit niet verkregen had door geboorte of huwelijk, aan de stad een inschrijvingsrecht van 3 pond parisis betalen. Vanaf dat jaar vindt men dus in de stadsrekening de vermelding van de personen die het poorterschap gekocht hadden.
https://www.homepages.hetnet.nl/~kobbe/txt/1477-1559.htm
bunder
oude oppervlaktemaat = 1 ha 32 a 71 ca 4 dm2; tussen 1815 - 1830 Nederlands bewind werden soms een en ander door elkaar gegooid oude maten en nieuwe metriek stelsel !
carneveaux
carnelevare = vlees opruimen , meervoud van carneval
ch -of- s
Donse wordt soms Donche gespeld. Hij sprak vermoedelijk zijn naam uit als "Donze" zoals 'onze' (11) in het frans. Wat voor Ieperse oren algauw vereenzelvigd werd met Donche (zie P. Donche "Assimilatie van familienamen", in"Vlaamse Stam" jrg 31, nr 6, juni 1995, pp313-319 en jrg 37 nr 11-12, nov-dec 2001, p 641)
cijns
1) Eene jaarlijksche, onafkoopbare uitkeering, waarop de persoon, die eenig onroerend goed afstaat, zich het recht verzekert. In Brabant nog in de negentiende eeuw in gebruik (zie HOEUFFT, Bred. T. 97). || Renten ... (werden) in deze landen altijd ghehouden Losbaer te zijn, als het den rentplichtighe belieft: maer cijnzen en behoeft den ijnsbeurder niet te laten lossen of hy en wil, DE GROOT, Inl. II, 46 § 3. — Hy en heeft nochtans niet veel renten noch cheysen Om mijnen wille verset, verteert oft verkocht, HOUWAERT, Lusth. d. M. 3, 603. (Iemand), besittende eenigh Hypotheecq, belast met Renten of Chijnsen, Gr. Placaatb. 4, 1015 b (a°. 1569). Alle commeren, chijsen ende belastinghen, die hy (de kooper van een huis) beducht dat daarop souden moghen te voorschijn comen, Cost. v. Antw.
2, 196 (a°. 1582). Heerlicke, Kerckelicke, ende dierghelicke onlosselicke Cheynsen ofte Renten, Vl. Placaertb. 2, 228 (a°. 1594). Ontfanghers van onse ... Spyckers, Briefven, ende Cheysen, zoo wel Erfachtighe als andere, 2, 255 (a°1602) . De vruchten van de voorschreeve heerlykheeden en goedren ..., pachten, chynzen, en renten, HOOFT, N. H.477. Ick hebbe vaste gronden ..., Ick hebbe rycken cyns en renten overal, CATS 2, 6 b. (bron: Woordenboek der Nederlandsche Taal)
cnaep
knecht, man, jonge man leerling (en nooit 'zoon'); de vrouwelijke tegenhanger is 'maerte, jonckwyf, meysken. ((K. Stallaert en F; Debrabandere Glossarium van verouderde rechtstermen, kunstwoorden en andere uitdrukkingen, Leiden 1890, Handzame Familia et Patria 1978, 3 dln)) in VVF nt 11/12, nov-dec 2001, 37e jrg, pp 640Terug naar overzicht
C
D
digitale fotoverzamelingen
https://24.132.36.213/historical/haarlem/index.html
https://www.eva-eu.orghttps://www.eva-eu.org(European Visual Archive)
https://rhc.tilburg.nl/beeldonline/https://rhc.tilburg.nl/beeldonline/(Historisch Centrum Tilburg)
https://lcweb2.loc.gov.ammem/fsowhome.htmlhttps://lcweb2.loc.gov.ammem/fsowhome.html(USA Library of Congres)
dismeester
Heeft de leiding van de dis of tafel van de H Geest, een caritatieve instelling die zich met armenzorg bezighoudt. Legde een eed af bij zijn aanstelling. Hij verbond zich tot de meest toegewijde dienst aan de armen van de parochie. Zijn verplichtingen gingen van het regelmatig beraadslagen voor inkopen en uitgaven, het bezoeken van armen om op de hoogte te blijven van hun toestand. Het uitdelen van aalmoezen bij bezoeken en rondhalen van steun in de kerK; Droeg
doodkoop
bij overerving van onroerend goed betaalde men 1 jaar supplementaire rente.
doopborgen
peter en meter
DOUANE
Archief en museum van Douane en Accijnzen Antwerpen
Centrum Douane en Accijnzen
Kattendijkdok-Oostkaai 22
B-2000 Antwerpen
+32 (0)3 234 08 40 ext 332
Only accessible by appointment.
franches terres
vrijgronden
francs alleux
eigen gronden
gaziers
in Noord Frankrijk zijn te vergelijken met onze voltijdse wevers. Dus geen keuterboertjes meer die deeltijds wat aan textiel deden.
gedeele
schepen van gedeele. Hielden toezicht op de opmaak, door een prijzer of griffier in opdracht van de deelvoogd van de wezen, van de (boedelbeschrijving) staat van goed, een akte opgemaakt ter bescherming van de belangen van minderjarige erfgenamen bij overlijden van de erflaters (ouder, soms oom, tante, broer of zuster)
gelagen
Husen ende erven (te Gooik)
geleijert
gleiswerk , glinsterend aardewerk
gemeenzaamheid
beroepsmutualiteit als overgangsorgaan tussen de oude ambachtsgilden en de vakbondorganisaties van het einde van de 19e eeuw.
gewoud
potesta(s) of poësté. Ambtelijk gebied.
grondmaten
1 bunder = 4 dagwanden; een dagwand is 100 roeden (in Herne Tollembeek is 1 roede 22,96 ca)
1 dagwand = 100 Roeden
1 vierendeel = 25 roeden
1 roede = 18 voet (verschilt van streek tot streek) (20 voet in Pamel)
1 voet = 29,3 cm in Henegouwen
haestiche sieckte,
septichemische pest, die de bloedvaten treft en daardoor minder zichtbaar is ivg builenpest en een snelle dood veroorzaken.
handwijs
handwijs of aanwijs is een paal met dwarsplankje die de reiziger de weg toont. Wegwijzer.
heerlijke rente
belasting op het grondgebruik
houder(igge
langstlevende echtgeno(o)t(e)
inhoudsmaten
1 razier of sister van Edingen =57,60 liter
1 gelte = 2 stopen = 4 pinten = 16 uperkens
1 aam = 138,4 liter (wijn ; vlg R. Van Ytven = 137,4 l)
1 gelte = 2,7 l
1 pint = 0,67l (of waalse pot, waelpot)
erfpacht
jacobijnen
De term jacobijnen gaat terug op het genootschap van bretoense afgevaardigden voor de franse statengeneraal dat zich in 1789 vestigde in het jacobijnenklooster in de rue Saint Honoré te Parijs . Ze waren bekend om hun uiterst extreme standpunten. Zij zorgden ervoor dat de terreur over gans frankrijk verspreid raakte. Het lot van de jacobijnen was zo verbonden met haar voorman Robespiere, dat na zijn terechtstelling de club bij decreet van 12 november 1794 werd gesloten.
korf : biecaer, biekarre, bijenkorf, bijenkaar
kandeeldag candeel-daege
Kasselrij Cassel Sint Marie Cappel, 8/9/1560 ze waren begeerende ende vraegende aldaer.. Naer tvel vander bruijt, verstaende daer duerre naer costume een schotel spijse die de jonghers connen heysschen ten candeel-daege te wetene sdaechs naer de voors. Bruijloftdach. Op de kandeeldag werd drank en vloeibare spijs geschonken. Een soort afkoopritueel waarbij de huwbare jongelui een symbolische betaling in natura eisen voor het afstaan van één van hun meisjes.
kouter
akkergebied : uit Latijn cultura
In een klein boekje "De oude landmaten in Vlaanderen" door H; De Schryver onder de afdeling:
De lengtevoet meet 0,2753 m. Hij is verdeeld in 10 duimen.
De vierkante voet beslaat 0,075781 m².
De lengteroede meet 3,8542 m. - Zij geldt 14 voet.
De vierkante roede beslaat een oppervlakte gelijk aan 14,8548 m².
Drie honderd roeden vormen het Gemet hebbende een metrieke oppervlakte van 4455,99 m².
Drie gemeten (of 900 roeden) vormen het Gents Bunder, strekkende over 1 ha 33 a 67 ca 98 tienmilliaren.
Eén ha geldt 673 roeden en 49 vierkante voeten.
1 gemet = (ca 65 op 70m)
----
De maten van het Brugse Vrije werden ook toegepast in de gemeente Maldegem (O-Vl.).
De lengtevoet meet er 0,27439 m.; hij is verdeeld in 11 duimen; de duim in
11 lijnen of strepen; de lijn in 11 punten.
De vierkante roede beslaat 14,7456 m². Een linie = 100 vierkante roeden of
1474,56 m².
lepelrecht - stélage
de pachter van het lepelrecht (de stélagier) mocht uit elke zak graan die op de markt gebracht werd, een schep nemen ten behoeve van het hospitaal . Die schop of schep werd lepel genoemd. (in; Volkskundige Kroniek, Jrg 8 (2000) - nr 2 p 40 )
lijn – linie
In "Oude landmaten in Vlaanderen" door H.De Schrijver vinden we dat een LIJN
1/2de deel van de duim is.
Een LINIE daarentegen, gebruikt in Brugge, Ieper, Oostende en Veurne, is 100 plaatselijke roeden of 1/3de deel van het gemet.
de wandelkoop (marktrecht) en het toekomstgeld waren belastingen op de verkoop en aankoop van gronden
meier
in het oudfrans Mayeur (nu vaak gelijk aan burgemeester) was een soort rechterlijk ambtenaar, die met (zes ) schepenen recht sprak (schepene betekent: verordenaar, maker van gerechtsvonnissen). Naast de meier konden er op het einde van het Ancien Regime ook "borgemeesters" voorkomen.
melktandjes
Op het vlaamse platteland in het AR kregen veel kinderen borstvoeding tot hun eerste tandjes opkwamen. Vandaar melktandjes
molenrecht
verplichting om het graan te laten malen op de molens van de heer en daarbij 1/16 deel af te staan
mulquiniers
mulquiniers van het einde van de 18e eeuw hadden veel weg van onze wever-keuters, boertjes die deeltijds wat aan textielverwerking deden.
munten
1 florijn of gouden = 2 Tourse ponden
1 Tours pond = 20 schellingen (sols, stuivers)
1 patacon = 2 schellingen
1 schellingen = 12 denieren (of penningen)
12 mailles = 1 Tourse denier
2 liards = 1 Tourse sol, stuiver, schelling
Bibliografie munten : G. Bigwood, G. Renson, J. Mertens, R. DE Wold,
afkorting voor nomen nescio : ' ik ken de naam niet' en kan alleen
Ommestellinghen of pointingen : belasting aan de centrale overheid. Werd geheven op het grondgebruik (niet het bezit of op het inkomen)
onderpastorele rechten
dit is wat de onderpastoor krijgt in de begrafenissen, in het jaargetijde voor de overleden parochianen, het zg drinkgeld na de doop van een kind. Enz.
onderwijs in de 16de-17de eeuw in:
M. CLOET e.a., Het bisdom Gent (1559-1991), Vier eeuwen geschiedenis, Gent, 1992, vooral de bijdragen van E. PUT
over "lager onderwijs" en voortgezet
onderwijs, pp 221 to 233.
processie (Halle, Bretagne)
patar, liard, écu,
1 patar = 4 liards
1 liard = ancienne monnaie de cuivre
1 écu = 48 patars
1 florin = 20 patars
En 1807 1 patar = 0 franc 06173
poësté
Potestas, (heerlijkheid, macht) komt overeen met middelnederlandse ghewout, ghewaut, mogendheid, soevereiniteit, dus machtsgebied. Bv Herneghewout; het ghewout van het gebied Herne.
pointer
belastingpachter, Hij kocht van de overheid het recht af om in een streek met een zekere winst de centrale belastingen te innnen. pointer = ontvanger van de pointing = de lokale dorpsbelasting
pointingen
Ommestellinghen of pointingen : belasting aan de centrale overheid. Werd geheven op het grondgebruik (niet het bezit of op het inkomen)
pond
in 1692 was 1250 gulden = 208 ponden groten Vlaams (een pond zou vandaag een duizend frank zijn) dus om en bij 500.000 BEF (in 2001)
In de 18e eeuw :
1 pond Vlaams = 20 schellingen en 240 groten
1 gulden (of gulden Brabants, gulden courant, courantgulden, lopende gulden) ) = 20 stuivers, 80 oorden, 240 penningen.
1 Luikse gulden = 7/10 Gulden brabants
1 Frans pond tournoois : 49 gulden = 90 pond.
poorter
Het poorterschap was het statuut van burger, in het bezit van alle rechten in de stad. Niet iedereen die tijdens het Ancien Régime in Brugge woonde, was in dit geval. Als je uit een huwelijk van een burger geboren was, had je automatisch het statuut van poorter. Uiteraard was dit zo voor de meeste Bruggelingen. Je kon het poorterschap ook verkrijgen, bv. door als vreemdeling te huwen met een poortersdochter of door gedurende minstens een jaar en een dag in de stad te verblijven en er belastingen te betalen. De gemakkelijkste manier was evenwel zich als poorter in te kopen. Het "poortergeld" dat daarvoor moest betaald worden schommelde naargelang de tijdsomstandigheden, en bedroeg in de 15de eeuw dubbel zoveel voor vreemdelingen die buiten Vlaanderen geboren waren als voor de Vlamingen. Slechts uitzonderlijk werd het poorterschap gratis verleend, bv. aan personen die de stad een bijzondere dienst hadden bewezen of die er een nieuw bedrijf wilden vestigen.
Het statuut van poorter was wel een belangrijke troef om een behoorlijk leven te kunnen opbouwen. Het bracht in de eerste plaats een aantal voorrechten mee op juridisch vlak. Maar belangrijker waren de economische privilegies, zoals de vrijstelling van tol in heel Vlaanderen en vooral de mogelijkheid tot het uitoefenen van ambachten en neringen in de stad. Ook het bekleden van stadsambten en het zetelen in het stadsbestuur was aan de poorters voorbehouden. Vandaar dat het voornaamste motief tot het verwerven van het poorterschap lag in de wens hier een beroep te komen
procureur
Wordt pleitbezorger mee bedoeld in het A.R.
"Rechtzweer" betekent "volle neef of nicht", dus de kinderen van twee broers
"Gebroken rechtzweer" betekent "kleinkinderen van twee broers, enz.
reeuw
De laatste adem (reeuw) opvangen was een gebruik dat bleef bestaan tot in de 19e eeuw. Het maakte deel uit van de acht handelingen bij het afleggen van een dood lichaam. (strekken voeten, toedienen viaticum, reeuw opvangen, geven laatste kus, sluiten ogen, wassen, balsemen of zalven, kleden en opbaren tussen kaarsen en fakkels. (in; Oost Vlaamse Zanten, LXXV 2000-4 , pp 344 ev)
rendant
Rentmeester, kastelein, rekenplichtige. Noteren van alle uitgaven en inkomsten, Zorg voor stipte uitvoering van de pachtcontracten, Hij is aanwezig bij de tellingen (helftwinningen, dorsen, zolderen, leegvissen van vijvers enz. Betaalt de werklieden die herstellingen doen of gewerkt hebben, Ontvangt cijzen en renten die tot de heerlijkheid behoren, beheert de bossen, Kortom een soort zaakvoerder van de heer, de naam kastelein komt na 1580 niet meer voor.
Romeinse Heirbaan
in Kwerps
Deze oude Baan was oorspronkelijk de Romeinse Heirbaan die Leuven met Vilvoorde verbond. Aan de woning van dokter Buyck slaatde Oude Baan van de huidige perperstraat af. De Oude Baan kriust de Klapstraat na de Wiesbeek te zijn overgegaan. De volgende kruising lag aan de Moriaen en Rijckelenberghoeve dus aan de vroeere Dorpstraat de huidige KwerpsBaan. De Heirweg slaat achter de hoeve af en wordt dan Vilvoordse baan.
rouwmissen - zielemissen
omdat de ziel na het overlijden nog enige tijd rond zijn lichaam blijft ronddolen volgens het "heidense cq joodse" geloof werd een christelijke interpretatie eraan gegeven . Vandaar het ontstaan van vier speciale rouwmissen; in die tertio (op 3e dag na overlijden), in die septimo, in die trigesimo (dertighste), in die anniversario (jaargetijde) (Als het lichaam volledig vergaan was, kon de ziel voorgoed vertrekken nar het hiernamaals en vond een tweede plechtigheid plaats). (in; Oost Vlaamse Zanten, LXXV 2000-4 , pp 344 ev)
roompot (cfr Duits Sahne) (Land van Nevele)
slaepinghe
in staten van goed (Nevele) gebruikt ter aanduiding van lakens, dekens, oorkussens en fluwijnen.
spende
best te vergelijken met een kelder. Komt in de 17e en begin 18e eeuw nooit samen voor met een kelder in een zelfde woning. Doet dienst als koel opbergruimte
spinrokken
Gebruik waarbij met in een boom zo hoog mogelijk het spinrokken en spinnewiel - symbolen van het huwelijk- "plantte". Veelwijverij werd bestraft met te schande zetting aan de pillorijn met twee of meer spinnewielekens (overeenkomstig het aantal vrouwen)
stoffen
1.Bast = batiste (Fr)
2. Terteyn = tiretaine (étoffe ancienne en laine pure ou mélangée)
3. Berluyt wit = blanc berlue = blanc éclatant (zie ook "avoir la berlue")
4. Fusteyn = futaine ( étoffe pelucheuse de fil et de coton)
5. Fusteyn = soort bombazijn (= bombasin (Fr) = basin (tissu damassé
présentant des effets de bandes longitudinales)).
strekelrecht
bij markttransacties oa bij verkoop van dieren en graan, diende een deel van de verkoopsom te worden afgedragen.
symboliek (schilderijen)
stier : symbool van onkuisheid; geit : geilheid; vleermuis : de boze; schubachtige staart : twistziek , kijfachtig; han : dwaasheid, onkuisheid, laster en vechtlust; witte hoofddoek : maagdelijkheid;
plat bord, van het franse tailloir, snijbord, uit begin 16e eeuw evoluerend van vierkant naar rond en van hout, tin naar fijn aardewerk. (Teelen of platteelen zijn gezamelijke eetschotels in het midden van de tafel waaruit iedereen at.
Tempus clausus, gesloten,
"Tempus clausus" of "tempore clauso" is de "gesloten" of "besloten" tijd, dit zijn de perioden van het jaar gedurende dewelke het huwelijk in principe niet mocht plaatsvinden; deze 2 perioden waren:
1) van het begin van de Advent (= 4 weken voor Kerstmis) tot Driekoningen (= 6 januari of Dertiendag)
2) Van Aswoensdag tot de zondag na Pasen (= Beloken Pasen)
Is er in een huwelijksakte sprake van een dispensatie wegens Besloten Tijd (obtenta dispensatione in tempore clauso) dan is de oplossing gewoonlijk te vinden in de doopakten: het moest nl nogal vlug gaan!
terrier
kadastrale kaart
tiende penning (Xe
Tienden waren het deel der vruchten en dieren, dat krachtens de Karolingische wetgeving aan de Kerk moest worden gegeven voor het onderhoud van de eredienst, van de parochiale geestelijkheid, en van de armen. Vanaf het einde van
tienden
kerkelijke belasting op landbouwproducten (1/10)
tienpenning
de tienpenning was een omzetbelasting,
toekomstgeld
de wandelkoop (marktrecht) en het toekomstgeld waren belastingen op de verkoop en aankoop van gronden
trucksysteem
trucksysteem werd afgeschaft (1887), (trucksysteem of ruilstelsel (gedwongen winkelnering) dat de werkgever aan zijn arbeiders oplegde en de arbeiders verplichtte om bepaalde artikelen uitsluitend bij de werkgever of bij de door hem aan te wijzen winkels te kopen.)
twintigpenning
de twintigpenning was een grondbelasting
middeleeuwse rechtsterm "gevangenneming van een persoon buiten het rechtsgebied waartoe hij behoort"
Zie inventaris "Archief Franse Hoofdbesturen" beter bekend als het Frans Fonds. De inventarisnrs. zijn allemaal te situeren rond Uw nr. 1245. Met VVF Roeselare werden reeds enkele dergelijke tellingen uitgegeven : Roeselare, Beveren, Oekene, Pittem, Staden, Oostnieuwkerke, Westrozebeke. We werken verder. Kan je die kopie niet bezorgen dan doen we dat ook voor Wevelgem. Ter plaatse noteren is onbegonnen werk. We proberen een dergelijke reeks op te zetten zoals VVF Brugge (met succes !) doet voor de tellingen van 1814/1815.
de wandelkoop (marktrecht) en het toekomstgeld waren belastingen op de verkoop en aankoop van gronden
wastinen
woeste gronden in bv centraal West Vlaanderen op de flank van het Wijnendaalse plateau aflopend naar de kuststreek.(in: Volkskundige Kroniek Jrg 9, nr 1 (2001) p 17 ev)
weeldewetten
wetten waarbij de omvang en variatie van maaltijden gereguleerd werd. In 1560 in Frankrijk bepaalde Michel de l'Hôpital dat het menu beperkt moest blijven tot drie gangn met zes schalen elk, met beperking van de hoeveelheid per schaal.
wezepenning
schulden aan kinderen van het vorige huwelijk
wilder
hof : uit latijn villare
regis betekent "van de koning"
Brugge is vanouds ingedeeld in 6 secties of wijken, "zestendelen" genoemd
Zildegem
Zildegem, thans genoemd Zijldegem is een gehucht van de deelgemeente Kruishoutem gelegen ten westen van de
gemeente, tegen het kasteel van Huise-Lozer en gemeente Huise. Straten: Akkerstraat, Appelhoek en Groenstraat en
omgeving.
zwasteling
zwasteling heb ik niet gevonden, maar rechtzweer is een volle neef of nicht, in het middelnederlands rechtsweer, van
recht = niet gebogen en sweer = schoonvader, neef. Is verwant met zuster en zwager.
Gegevens uit het etymologisch woordenboek van Van Dale afkomstig.
Is zwasteling geen verkeerde lezing en moet het niet zijn zwagerlinc (swagerlinc) ? Swagerlinc betekent volgens MNW aanverwant, schoonbroeder. Swagelinc = zwager, schoonzoon. Dit houdt in ieder geval meer steek bij het woord rechtsweer. De kinderen van rechtsweers zijn andersweers (achterneef, kind van een volle neef of nicht).
Johan Roelstraete.Terug naar overzicht
F
Terug naar overzicht
G
Terug naar overzicht
H
Terug naar overzicht
I
Terug naar overzicht
J
jaarschaar
K
kaar
L
Lengtematen in Gent
M
marktrecht
N
N.N<.>
O
ommestelingen
P
pardons
R
Rechtzweer
S
saenpot
T
telloor
U
utfanc
V
Volkstelling
W
wandelkoop
X
xtianissimi ( regis
Z
zestendelen
Terug naar overzicht
Bron tekst: Adrien Brysse
Nederlands